۱- گروه بندی
با توجه به تعداد نفرات و نوع فعالیت تعداد و ترکیب اعضای گروه متفاوت خواهد بود.
بهتر است گروه ها ناهمگن باشند عکس زیر نحوه ی انتخاب اعضای گروه به صورت تصادفی را نشان می دهد.
انتخاب تصادفی اعضای گروه
در شکل های زیر مدل های مختلف نشستن گروه ها در کلاس مشخص شده اند.
نشسته در یک جهت روبه معلم
نشسته در گروه ها در جاهای مختلف کلاس
نشسته در گروه ها نزدیک دیوارها
نشستن به صورت دایره ای، تمرکز به مرکز
۲- وضع قوانین بنیادی
شما باید در گروه قانون داشته باشید. برای وضع قوانین حتماً از خود دانش آموزان کمک بگیرید. به‌عنوان‌مثال قوانین کلاس شما میتواند شامل موارد زیر باشد:
- همه باید حق نظر دادن داشته باشند.
- تقسیم‌کار به‌صورت مساوی باشد.
- هرکس باید کارش را طبق زمان معین‌شده انجام دهد.
- شرکت در جلسه‌های گروهی در موعدهای تعیین‌شده به‌صورت منظم
- ارائه گزارشهای منظم در جلسات
- عدم تبعیض در بیان و رفتار اعضای گروه
- همه باید از قوانین گروه مطلع باشند
۳- تعریف اهداف و برنامه ریزی فعالیتهای گروه
به‌منظور جلوگیری از هرگونه پریشانی باید اهداف و برنامه‌ها به‌خوبی موردبحث و بررسی قرار گیرند. این امر میتواند به دو گروه اهداف قابل تحویل به گروه و اهداف شخصی تقسیم شود.
اهداف قابل تحویل به گروه را توسط پاسخ به این پرسشها میتوانید معین نمایید:
- هدف قابل‌دسترسی گروه چیست؟
- چه فعالیتی در نظر گرفته‌شده است؟
- خلاصه آن فعالیت چیست؟
- خروجی پروژه چیست؟
- ارائه؟
- گزارش؟
- چه المان‌های شخصی در این پروژه دخیل هست؟
- یک فعالیت چگونه به کارهای کوچک‌تری میتواند شکسته شود؟
اهداف شخصی با توجه به پاسخ این پرسشها به دست می آیند:
- چه مهارتهایی را از این فعالیت میتوانم بیاموزم؟
- به چه موضوعی ادراک پیدا خواهم نمود؟
- به چه موضوعی ادراک پیدا خواهم نمود؟
- چگونه میتوانم آموختههای خود را عمیقتر نمایم؟
به‌منظور داشتن یک منظر از پروژه، فراموش نکنید که اهداف شخصی و قابل تحویل در حین پروژه را در جلسه گروه مطرح نمایید.
۴- توزیع نقشها
توزیع نقشها در گروهها بایست با توجه به نقاط قوت هر یک از اعضا انجام دهیم. این امر به معنی اعطای وظیفهای تکراری به شخص معینی نیست، بلکه از این کار-یعنی عطای وظیفههای تکراری به یک فرد- بایست جلوگیری به عمل آید. ولی چیزی که واضح است آن است که طبیعتاً هر شخص در یک وظیفه بهتر و کاراتر عمل میکند. در هنگام تقسیم وظایف به این موارد توجه کنید
- چه کسی رهبر بهتری برای گروه هست؟
- چه کسی برای ترتیب دهی به جلسات گروهی فرد مناسبتری است؟
- چه کسی ایدههای بهتری را ارائه میدهد؟
- چه کسی دقیق و وسواس به کار است؟
- چه کسی پرانرژی و قاطع در تصمیمگیری است؟
نقاط ضعف را هم بایست در نظر بگیریم:
- چه کسی از اوضاع بیشتر ابراز نارضایتی میکند؟
- چه کسی نادقیق است؟
- چه کسی زمان پروژه را رعایت نمیکند؟
- چه کسی احتمال دارد از زیر کار فرار کند؟
نقاط قوت و ضعف خود را بین افراد گروه بحث نمایید و در مورد اعطای وظایف مختلف به اعضای مختلف بحث کنید و در این حین ازنظر و رأی‌گیری افراد دیگر گروه هم کمک بگیرید.
۵-اعطای مسئولیت‌ها
هر فعالیت بزرگی را که مشخص نمودید را میتوانید به مجموعه‌ای از فعالیتهای کوچک‌تر تقسیم نمایید. تقسیم فعالیتها به اعضای گروه بایست با توجه به نقاط قوت، تجربیات و ترجیحات افراد گروه باشد. از تقسیم عادلانه کار میان افراد گروه اطمینان حاصل نمایید.
همواره لازم نیست که افراد یک گروه باهم کار کنند؛ گاهی اوقات با توجه به مسئولیت‌ها و وظایف میتوان زیر گروهایی را تشکیل داد که وظایف خاصی را انجام دهند. در این زیرگروه‌ها بایست یک سری قوانین بنیادی همانند قوانینی که برای گروهها وضع می‌شود را داشت.
۶- نقشه فعالیتها با توجه به فرجههای زمانی
نقشه‌ای از فعالیتها را با توجه به فرجه زمانی به گروه/زیرگروه‌ها ارائه نمایید. اطمینان حاصل نمایید که هرکدام از اعضای گروه نسخهای از این نقشه را با توجه به اهداف و مقیاسهای زمانی داشته باشند. از واقع‌بینانه بودن فرجههای زمانی اطمینان حاصل نمایید به‌طور که وجود آنها باعث ایجاد محرک در افراد گروه باشد.
| فعالیت |
مسئول |
فرجه زمانی |
وضعیت انجام |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
۷- کنترل فرایندها و کامل نمودن فعالیتها
در هنگام کاربر روی پروژه دقت به روند کلی پروژه ضروری است. این امر میتواند توسط پستهای الکترونیکی منظم یا از طریق پیامک به افراد گروه گوشزد شود ، جلسات گروهی منظم به‌منظور در نظر گرفتن پیشرفتهای تمام افراد پروژه، یا به اشتراک گذاشتن ایدههای جدید و راه‌های مقابله با هرگونه مشکل انجام گیرد.
گزارشی از این جلسات گروهی میتواند در جهت اطمینان از اطلاع همه اعضای گروه با روند پروژه مناسب است. این امر در جهت اطلاع‌رسانی اعضا مفید است..
زمانی که کارهای زیرگروه‌ها به پایان رسید نوبت به جمع شدن اعضای کل گروه برای به نتیجه رساندن نهایی پروژه هست. اغلب مواقع مسئولیت‌هایی که در ابتدای کار به هرکدام از اعضا اعطاشده است در حین پروژه تغییر میکند.
۸- ارزیابی کار گروهی
همواره سنجش عملکرد نتیجه کارها چه به‌صورت گروهی و چه از منظر شخصی مفید هست. اهم توجه این موضوع میتواند معطوف به چگونگی تولید محصول نهایی، چگونگی وابستگی افراد گروه به یکدیگر و چگونگی پیشرفت هر عضو در حین پروژه باشد. برای این منظور هر عضو بایست این پرسشها را بتواند پاسخ دهد که:
- تا چه حد اهداف گروه را محقق کردهاید؟
- تا چه حد اهداف شخصی محقق شدهاند؟
- مهم‌ترین سه‌کاری که به‌خوبی پیش رفتهاند؟
- سه‌کاری که احتیاج به فعالیت بیشتر داشتند؟
۹- ارتباطات
زمانی که یک گروه با همکاری هم فعالیتی را انجام می‌دهند، تمامی اعضای آن بایستی از نحوه پیشرفت کارها باخبر باشند. اعضا نباید به‌عنوان مجموعه‌ای از اعضای جدا از هم کار کنند بلکه آنها می‌بایست به‌مانند تیمی باهم همکاری نمایند.
برای همکاری موفق بایست:
- راجع به فعالیت خود صحبت نمایند-پیشرفت کارها، چه جنبه‌هایی از کار به‌خوبی پیش می‌رود، مشکلات فرآیندها در کدام قسمت آن هست؟
- این کار میتواند الکترونیکی و یا از طریق جلسات علنی انجام گیرد.
- راجع به خود صحبت نمایند-احساسی که راجع به کار خود و یا گروه دارند را بیان نمایند.
- مطرح کردن ایدهها، سعی کنید که منفی نگر نباشید
- حمایت و بازخورد کاری را نسبت به دیگران نشان دهید
- به نظرات افراد دیگر گوش کنید و از اوضاع ابراز نارضایتی ننمایید.
نتایج تعاملات داخل گروه:
- جلوگیری از جدا شدن اعضا
- میزان تولیدکنندگی را افزایش میدهد
۱۰- ارائه بازخورد
زمانی که عضو گروهی هستید این فرصت رادارید که بر کارهای سایر اعضای گروه نظرات خود را ارائه دهید. تعدادی قانون وجود دارد که کمک میکنند تا بازخورد بهتری به سایر اعضای گروه در جهت بهتر نمودن نتایج کارشان بدهید:
- گوش داد/خواندن با دقت به شرح فعالیت سایر اعضا
- آغاز کردن کارهای مثبت و پایان دادن به فعالیتهای منفی ؛ فعالیتهایی که باعث آسیب به کار سایرین نباشد، بلکه یاریگر آنها باشد.
- انتقادگر نباشید؛ همواره به این اصل اعتقاد داشته باشید که میتوان کاری را به نحو بهتری انجام داد
- تمرکز را روی مسائل اصلی معطوف نمایید؛ به موضوعات فرعی فقط درصورتی‌که اشتباه هستند توجه کنید
- به این اصل توجه کنید که هر کس راه متفاوتی را برای انجام دادن کاری پیشی می‌گیرد. انعطاف‌پذیر باشید و به این فکر نکنید که خود شما فعالیت خاصی را به چه نحوی انجام میدهید.
- بازخورد روی پیشنهاد‌ها خود را از سایر اعضای گروه بطلبید- آیا مفید بودید؟ آیا زیاده‌گویی کردید یا کم‌حرف زدید؟
۱۱- برخورد با مشکلات
اغلب اوقات گروهها می‌توانند با مشکلات زیادی مواجه شوند. در این میان میتوان موارد زیر را نام برد:
- برخی از اعضای گروه در جلسات گروه شرکت نمی‌کنند.- قوانین بنیادی را به آنها یادآوری کنید و شرحی از مطالب موردبررسی در جلسات را دو روز قبل از جلسه به آنها ارسال نمایید
- برخی از اعضای گروه خیلی ساکت هستند.- تشویق آنها به صحبت کردن و مشارکت آنها را تحسین نمایید. البته برخی هم شخصیت درون‌گرایی دارند. فکرشان معطوف به کار است ولی فقط حرف نمی‌زنند. تشخیص این افراد باید از روی رفتارهای روزمره صورت گیرد.
- برخی افراد پروژه را جدی نمی‌گیرند.- به آنها در مورد مسئولیت‌هایشان متذکر شویم
- برخی از اعضا نقشی منفی در پروژه دارند- از آنها درخواست نماییم که نکات مثبت مسئله را ببینند
- بعضی از افراد گروه شخصیتی مدعی دارند- آنها را جهت اداره جلسه گروهی دعوت کنیم، یک مدیر جلسه خوب بایست بتواند سایر افراد را به ارائه دیدگاه‌های خود تشویق نماید.
- منبع: یازده کلید کار گروهی
فایل ضمیمه
