تشویق

تحول و پیشرفت هر جامعه نتیجه تحول و پیشرفت نظام تعلیم و تربیت آن جامعه است یکی از تحولات مثبت در تعلیم و و تربیت جدید توجه به اهمیت دوران کودکی و نوجوانی است این دوران در زندگی انسان از اهمیتی ویژه برخوردار است و شالوده شخصیت انسان معمولا در همین دوران ریخته می شود.

هر یک از ما با نگاهی به گذشته خویش متوجه می شویم که تشویق شخصیت و اعمال و رفتارمان تاثیر عمیقی در پیشرفت ما داشته است افرادی که یک تشویق بجا و به موقع تغییر شگفتی در زندگیشان ایجاد کرده است بسیارند. نیاز به تشویق و ترغیب در فرد، تامین روانی به وجود می آورد و برآورده نشدن این نیاز در صورت تداوم باعث ایجاد احساس عدم لیقت در فرد می شود و گاهی حالت روحی او را متزلزل می کند و او را بیمار می سازد بنابراین برای ایجاد تعادل روحی در کودک و نوجوان تشویق در حد معینی لازم است.

در تعلیم و تربیت عوامل بیشماری موثر هستند که بدون تردید تشویق و تنبیه از مهمترین آنها هستند چرا که انسان اصالتا موجودی است تشویق پذیر و تنبیه گریز و در تربیت باید تاکید بر استفاده از تشویق و ترغیب باشد نه تنبیه و تهدید.

در دنیای امروز نزد ملل و اقوام مختلف کودکان و نوجوانان از جایگاه متفاوت و متنوعی برخوردارند. جهان بینی، باورها و نظام ارزشی حاکم در هر جامعه ای بازخورد و نگرش خاصی را نسبت به کودکان به وجود می آورد و بالطبع پذیرش کودکان و برنامه ریزی و تلاش در جهت رشد و شکوفایی آنها اساسا متاثر از چنین عواملی خواهد بود.

تشویق و تنبیه محرکهایی قوی هستند هم عمل را تشدید می کند و هم جهت رفتار را مشخص می کنند. بنابراین مانند تیغی دو لبه هستند که اگر درست به کار گرفته نشوند زیانبار خواهند بود. (تشویق اغلب با اصل تقویت در روانشناسی مترادف است و بیشتر روانشناسان به جای تشویق و پاداش کلمه تقویت را به کار گرفته اند. تقویت نیز عاملی است که ارتباط محرک به عکس العمل را استحکام می بخشد و سبب تکرار عکس العمل می شود تقویت فاصله زمانی میان محرک و عکس العمل را کم می کند.)

برای اینکه رفتاری در کودک تقویت شود یا دوام یابد باید ترتیبی بدهید پس از اینکه کودک هر بار رفتار مورد نظر را انجام داد پاداشی به او داده شود و به بیان دیگر هر رفتار مطلوب نتیجه خوشایندی برایش به دنبال داشته باشد.

تقویت مثبت به صورت یک اصل روانشناسی مطلب تازه ای نیست سالهاست که همه ما چه در خانواده، چه در مدرسه و چه در جامعه به صورتهای گوناگون با آن روبه رو بوده ایم و هر روز در معرض تقویت دیگران بوده ایم و رفتار دیگران را مورد تقویت قرار داده ایم.

در مدرسه نیز رفتارهای دانش آموز در صورت تطابق با ضوابط و معیارهای مدرسه و جامعه از راههای گوناگون مورد تقویت قرار گرفته است.

بنابراین وقتی که به اصل تقویت مثبت به عنوان یک اصل اشاره می شود نباید تصور کنیم که این اصل یافته ای وارداتی از غرب یا شرق است در فرهنگ های دیگر مورد استفاده نبوده است این اصل به عنوان یک روش آموزش و پرورش تقریبا در همه جا مورد استفاده قرار می گیرد.

صاحب نظران علم روانشناسی و تعلیم و تربیت معتقدند که مجموعه رفتارهای پسندیده و ناپسند انسان یا دست کم بیشتر آنها می تواند حاصل همین تقویت شدنها یا تقویت نشدنها باشد.

همه در هر سطحی از تحصیلات در هر پست و مقامی که باشیم از داشتن آگاهی های لازم در زمینه مسائل تربیتی بی نیاز نیستیم پس همه ما نیاز داریم که اطلاعات بیشتری نسبت به توانایی های بالقوه و استعدادهای نهفته بچه هایمان داشته باشیم تا بتوانیم آنها را پرورش دهیم. بدون تردید الگوهای حاضر در مدرسه بیشترین تثیر را در تغییر یا اصلاح و تعدیل افکار نوآموزان و دانش آموزان دارند.

به امید روزی که فرزندانمان ما از تعلیم و تربیتی در خور جامعه که باید پیشتاز علم و معرفت در جهان باشند برخوردار گردند.