روش تدریس سخنرانی

این روش که سابقه‌ای طولانی در نظامهای آموزشی دارد به ارائه مفاهیم به طور شفاهی از طرف معلم و یادگیری آنها از طریق گوش کردن و یادداشت برداشتن از طرف شاگرد می‌پردازد. در این روش یک نوع یادگیری و رابطه ذهنی بین معلم و شاگرد ایجاد می‌شود.

مراحل اجرای روش سخنرانی

مرحله اول: آمادگی برای سخنرانی

-آمادگی از نظر تجهیزات(آیا در سخنرانی از وسایل آموزشی استفاده خواهد شد؟)

- آمادگی عاطفی(آیا من با آسودگی سخنرانی می‌کنم ؟)

-آمادگی از نظر زمان(آیا زمان کافی برای آماده شدن وجود دارد؟)

مرحله دوم: مقدمه سخنرانی

1-   ایجاد رابطه بین معلم و شاگرد(معلم در ابتدای صحبت با دانش‌آموزان گپی بزند. لطیفه‌ای تعریف کندو...)

2-   جلب توجه شاگردان: با فعالیتهایی همچون طرح سوال، بحث و گفتگو، استفاده از وسایل بصری می‌توان به این مهم دست پیدا کرد. در جلب توجه شاگردان، رعایت نکات زیر می‌تواند بسیار مفید باشد: الف: شناخت علایق و خواسته‌های شاگردان(توجه به عواملی همچون جنس، سن، وضع اجتماعی، اقتصادی و...)

ب: ایجاد انگیزش( در فرآیند تدریس، بهتر است به شاگرد گفته شود موضوع مشکل ولی قابل فهم و حل می‌باشد.)

ج: بیان صریح هدفها و نکات مهم سخنرانی

د: استفاده از پیش سازمان دهنده: ارائه پیش سازمان‌دهنده باعث دسته‌بندی اطلاعات، حفظ کردن آنها می‌شود.

ه: پیش آزمون و فعال کردن آگاهی و اطلاعات شاگردان: آزوبل می‌گوید:«یادگرفته‌های قبلی فراگیران مهمترین عامل در یادگیری آنهاست»

مرحله سوم: متن و محتوای سخنرانی

1-   جامع بودن محتوا: متن سخنرانی باید تمام اهداف آموزشی را در بر داشته باشد. شاگردانی که سنرانی معلمشان جامعیت بیشتری داشته باشد بهتر یاد می‌گیرند.

2-   سازماندهی منطقی محتوی: اسکینر معتقد است وقتی مواد آموزشی خوب سازماندهی شوند یادگیری آسانتر می‌شود زیرا سازماندهی قدرت درک مفاهیم را افزایش می‌دهد.

3-   استقرار توجه شاگردان در طول ارائه محتوی

الف: تغییر دادن محرک: تنوع در به کارگیری محرکها سبب بالا رفتن انگیزه یادگیری خواهد شد. بین تنوع در حرکات و حالات چهره معلم و پیشرفت تحصیلی شاگردان، رابطه مستقیم وجود دارد. تغییرات تن صدا در هنگام صحبت متناسب با موضوع در یادگیری تاثیرگذار است. تحقیقات نشان داده است که رابطه تغییر محرک و پیشرفت تحصیلی در دبستان منفی و در دبیرستان مثبت است.

ب: تغییر کانالهای ارتباطی: با تغییر دادن ارتباط از سمعی به بصری احتمال تغییر مناسب در الگوی رفتاری به وجود می‌آید. بزرگسالان نظام آموزشی بصری را بر سمعی ترجیح می‌دهند.( استفادهاز اسلاید، نمودار، عکس و سایر رسانه‌های بصری)

ج: فعالیت جسمی: یادگیری باید به صورت فعالانه انجام شود. معلمان می‌توانند روش تدریس خود را با امکان درگیری جسمی و فکری شاگردان در روند یادگیری، غنی‌تر سازند. مثلا با زنگ تفریحهای کوتاه مدت در بین سخنرانی، تکرار پاسخ شاگردان و استفاده از اسامی در مخاطب قرار دادن آنها، موجب ایجاد توجه بیشتر در فرآیند تدریس شوند.

د: استفاده از طنز: کاربرد طنز در تدریس، میزان توجه و یادگیری شاگردان را افزایش می‌دهد( البته شوخی‌هایی که مربوط به مطالب تدریس شود).

ه: شور و حرارت سخنران: تحقیقات بیانگر این نکته است که مطالبی که با ذوق و شوق از جانب معلم ارائه شود بیشتر و بهتر یاد گرفته می‌شود.( آهنگ صدا، تغییر حالات چهره، ارتباط چشمی)

و: پرسش و پاسخ در حین سخنرانی: سوال کردن از شاگردان می‌تواند تاثیرات مطلوب زیر را داشته باشد:

-        تاکید- تمرین- خودآگاهی- توجه- استراحت کوتاه- تکرار

مرحله چهارم: جمع بندی و نتیجه گیری

بعد از اتمام سخنرانی معلم می‌تواند:

الف: از شاگردان بخواهد که بعضی از نکان مهم درس را به خاطر بیاورند یا نظر خود را درباره آنها بگویند.

ب: به سوالهای شاگردان پاسخ گویند.

ج: نکات مهم و اساسی درس را گوشزد و مرور کند.

در پایان یک جلسه سخنرانی، معلم باید با شاگردان وارد مسائل غیر رسمی شود تا خشکی و یکنواختی درس کاهش یابد و شاگردان در جلسات دیگر با رغبت بیشتر شرکت کنند.

محاسن و محدویتهای روش سخنرانی

الف) محاسن

روش سخنرانی، مختص کلاسهای پر جمعیت است. روش بسیار ارزانی است. این روش می‌تواند تا حد زیادی با برنامه معلم تطبیق یابد. با توجه به موقعیتهای زمانی و مکانی و مجموعه تجهیزات، روش سخنرانی بسیار انعطاف‌پذیر است موقعیت سخنرانی ممکن است سبب تقویت اجتماعی، ذوق زیبایی، علاقه، اعتماد به نفس و کاهش تنهایی شود.

ب) محدودیت روش سخنرانی

در این روش چون معلم متکلم وحده است شاگردان جندان فعال نیستند. بیشتر از حس شنوایی استفاده می‌شود. قدرت تکلم شاگردان چندا تقویت نمی‌شود. تفاوتهای فردی در آن منظور می‌گردد. و محدودیت روش سخنرانی بیشتر متعلق به عدم کاربرد صحیح آنهاست. این روش، مستلزم وجود برخی از خصوصیات شخصیتی مانند صدا، روش سخنرانی، روانی سخن، آرامش و نظم و... است.

با توجه با مراحل و محاسن و محدودیت های این روش کدام واحد از درس حرفه و فن را برای تدریس با این روش پیشنهاد می کنید؟