نقش دبیران حرفه و فن در گرایش های تحصیلی و شغلی دانش آموزان

گرایش های تحصیلی وشغلی ازچه دوره ای آغاز میشود؟

 براساس تحقیقات انجام گرفته انتخاب شغل فرایند مداومی است که درطول زندگی وبه موازات رشد عمومی ادامه میابد شکل میگیرد ودر سایه علائق وتوانمندی هاودرزمان مناسب به انتخاب صحیح وواقع بینانه شغلی می انجامد. هدایت تحصیلی وشغلی دانش آموزان به طور غیر مستقیم از دوره پیش دبستانی آغاز میشود وادامه آن به طور جدی در دوره ابتدایی وسپس به صورت واقع بینانه تری در دوره راهنمایی ومتوسطه مورد تاکید قرار میگیرد.  در دوره ابتدایی آموزگاران نقش اساسی در راهنمایی تحصیلی وشغلی دانش آموزان بر عهده دارند.دراین دوره دانش آموزان با نقش کار در زندگی فردی واجتماعی انواع مشاغل ونقش وضرورت هریک برای جامعه آشنا میشوندوفرهنگ کار در نهاد آنها بنیان گذاشته میشود.

 در دوره راهنمایی هدایت تحصیلی وشغلی دانش آموزان بیش از همه بر عهده درس حرفه وفن است.برنامه ریزی برای مطالعه مشاغل به طور کلی وآشنایی بازمینه های تحصیلی وشغلی وعملی به طور خاص از جمله حیطه های کار در راهنمایی تحصیلی وشغلی دبیران حرفه وفن در دوره راهنمایی است.براساس تحقیق انجام گرفته در پنج منطقه شمال جنوب شرق غرب ومرکز تهران دبیران حرفه وفن بیش از سایر عوامل آموزش وپرورش در گرایش های تحصیلی وشغلی دانش آموزان راهنمایی تاثیر داشته اند واین تاثیر تا انتخاب رشته در دوره دبیرستان نیز تداوم داشته است.

 اهمیت راهنمایی تحصیلی وشغلی در دوره راهنمایی

در دوره راهنمایی به دلایل زیر راهنمایی تحصیلی وشغلی دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است: 1: پس از پایان دوره راهنمایی فرد رشته تحصیلی خود را که منجر به شغل آتی او میشود انتخاب میکند2: عده ای از دانش آموزان درطول تحصیلات دوره راهنمایی ودر پایان این دوره مدرسه را ترک میکنند ووارد بازار کار میشوند.راهنماییهای تحصیلی وشغلی دبیران حرفه وفن میتواند اطلاعات لازم برای انتخاب شغل مناسب را در اختیار آنها قرار دهد.

  3: این دوره یکی از مراحل رشد حرفه ای است وایجاب میکند که دانش آموزان متناسب با سن وشرایط خود با راهنمایی دبیران حرفه وفن در این زمینه رشد کنند.

  بعضی اهداف درس حرفه وفن چنین بیان شده است:

 1:آشنایی با انواع مشاغل موجود در جامعه ومحیط زندگی

2:آشنایی با شاخه ها ورشته های تحصیلی وشغلی

 3:ایجاد زمینه برای پرورش ذوق خلاقیت وپرورش استعدادهای علمی وعملی دانش آموزان                        4:تقویت روحیه علاقه مندی به کار از طریق انجام کارهای ساده فردی وگروهی در منزل ومدرسه 5:ایجاد عادت های کاری مثبت نظم دقت وقت شناسی رعایت مسایل ایمنی همکاری پشتکار امانتداری 6:تقویت حس مسئولیت پذیری فرد دربرابر خود خانواده وجامعه

7:تقویت حس احترام به کار وکارگر

 8:ایجاد نگرش مثبت به فعالیت های فنی وحرفه ای در دوره های تحصیلی بعدی                                               نقش دبیران حرفه وفن در راهنمایی تحصیلی وشغلی دانش آموزان

 یکی از وظایف دبیران حرفه وفن کمک به دانش آموزان در طرح ریزی تحصیلی وشغلی آینده است . دبیران حرفه وفن به دانش آموزان کمک میکنند تا استعدادها علائق وتواناییهای خودرا بشناسند بارشته های تحصیلی وشغلی وزمینه های اجتماعی اقتصادی فرهنگی وصنعتی جامعه آشناشوندوآینده تحصیلی وشغلی خودرا مورد ارزیابی قراردهند.                                                                                                              در دوره راهنمایی معمولا" تعدادی از دانش آموزان ارزوهای جاه طلبانه دارند ویا بر عکس حصول به مشاغلی را مورد توجه قرار میدهند که با خصوصیات وتواناییهایفردی انها منطبق نیست ویا با نیازهای جامعه وبازار کار سازگاری ندارد. در چنین مواردی راهنمایی تحصیلی وشغلی دبیران حرفه وفن دنیای دانش آموزان رادرباره شناخت خود ورشته های تحصیلی وشغلی وسعت میدهد وموجب سازماندهی گرایش های تحصیلی وشغلی دانش اموزان وتصمیم گیری مناسب میشود.  براساس تحقیقات مسائل ومشکلات دانش آموزان در هدایت تحصیلی وشغلی در سه گروه بزرگ طبقه بندی شده است:                                                                                                                          1:عدم انتخاب رشته تحصیلی وشغلی:دراین حالت دانش آموز رشته تحصیلی وشغلی خودراانتخاب ننموده است. به عبارت دیگر دانش آموز از آمادگی کافی برای انتخاب شغل برخوردار نیست واطلاعات کافی در مورد مشاغل متعدد ندارد.در راهنمایی تحصیلی وشغلی این گروه کار را باید از ایجاد آمادگی آغاز کرد وبا ارائه اطلاعات شغلی وحرفه ای زمینه های شناخت رشته های مختلف شغلی وتحصیلی وانطباق آن با توانایی ها استعداد وعلائق فرد را فراهم آورد.                                                                                          2:شک در انتخاب رشته تحصیلی وشغلی:شک در انتخاب رشته تحصیلی و شغلی زمانی پیش میاید که دانش آموز از انتخاب خود مطمئن نیست .دراین حالت دانش اموز رشته تحصیلی وشغلی خود را پیش بینی کرده است ولی از صحت وسقم آن آگاه نیست. معمولا" کمبود اطلاعات شغلی وحرفه ای موجب چنین انتخابی میشود .برای کمک به دانش اموز ورفع تردید او لازم دبیر حرفه وفن اطلاعات دقیق وموثقی در مورد رشته مورد تردید وسایر رشته های مرتبط در اختیار او قرار دهد. 3:انتخاب نامناسب:انتخاب دشته تحصیلی وشغلی به علل متعدد ممکن است به طور نادرست ونامناسب انجام پذیرد.دیدگاه های مختلفی از جمله دیدگاه اجتماعی ودرامد شغلی ممکن است موجب چنین انتخابی شده باشد.برای کمک به دانش آموز در چنین حالتی باید اطلاعات دقیق وهمه جانبه ای در باره رشته های مختلف تحصیلی وشغلی در اختیار او قرار داد.وجود این اطلاعات وقتی برای فرد مفید خواهد بود که به تحلیل وتفسیر ودر نهایت به تلفیق و نتیجه گیری از آنها باتوجه به تواناییهای خود بپردازد. در ارائه اطلاعات شغلی باید توجه داشت که اطلاعات از طرف دانش آموز به طور عینی قطعی پذیرفته نمیشود.ادراک وی از راه عواطف واحساساتش درباره کار وبه طور کلی درباره یک شغل خاص دخالت میکند ولازم است از عکس العمل های عاطفی دانش آموزان در قبال اطلاعات شغلی آگاه بودوبراساس آن راهنماییهای لازم را به عمل آورد.دادن اطلاعات تحصیلی وشغلی به این منظور انجام نمیگیرد که دانش آموز را به طور مستقیم به کار خاصی هدایت کند.بلکه با معرفی رشته های تحصیلی وشغلی مورد توجه وعلاقه دانش آموزان زمینه ها وموجبات لازم برای پژوهش های بعدی وتصمیم گیری مناسب فراهم میشود.       روشهای راهنمایی تحصیلی وشغلی دانش آموزان دوره راهنمایی                                     برای تحقق اهداف برنامه درسی آموزش حرفه وفن در هدایت تحصیلی وشغلی دانش آموزان لازم است: الف: به دانش آموز فرصت داده شود تا عواطف احساسات ونظرات خود را در مورد رشته های تحصیلی وشغلی بیان کند .                                                                                                               ب:با کسب اطلاعات لازم آنها را تجزیه تحلیل کند ومورد استفاده قرار دهد.                                        پ:با انعطاف پذیری در طرح های تحصیلی وشغلی خود به کسب تجربیاتی درباره رشته های تحصیلی وشغلی بپردازد.                                                                                                                           ت:با مسوولیت پذیری واعتماد به نفس به تصمیم گیری مناسب نائل شود.                                           مهمترین روش های راهنمایی تحصیلی وشغلی عبارتند از:                                                                1:تعلیم مشاغل:دبیر حرفه وفن با پرداختن به رشته های شغلی مرتبط با مباحث مطرح شده دربرنامه درسی آموزش حرفه وفن موجب کسب اطلاعات شغلی مورد نیاز دانش آموزان وتسهیل در تصمیم گیری های تحصیلی وشغلی آنها میشود.                                                                                                 2:بازدید شغلی:با فراهم آوردن امکان بازدید از مراکز شغلی موجب آشنایی دانش آموزان با مشاغل مختلف از طریق مشاهده ورابطه حضوری میشود.                                                                                      3: کنفرانس گروهی: دراین روش دبیران حرفه وفن از یک یا چند نفر از صاحبان مشاغل که در زمینه های شغلی اطلاعات کافی دارند برای حضور در میان دانش آموزان دعوت میکنند.دانش آموزان پرسشهایی را مطرح میکنند وصاحبان مشاغل پاسخ های لازم را ارائه میدهند.با انجام این روش موجبات آشنایی هرچه بیشتر فراگیران با رشته های تحصیلی وشغلی فراهم میشود.                                                                   4:پژوهش شغلی:از دانش اموزان خواسته میشودتادرباره رشته های تحصیلی وشغلی مورد علاقه ویا مطرح شده در کلاس درس با استفاده از مطالعات کتابخانه ای مصاحبه با صاحبان مشاغل تبادل نظر با کارشناسان استفاده از نشریات وبروشورهای شغلی اطلاعات لازم را به کلاس گزارش کنند.  5:کنفرانس موردی:از دانش آموزان خواسته میشود تا در مورد رشته های مختلف تحصیلی وشغلی وروشهای انتخاب رشته وعوامل موثر در انتخاب به طور فردی اظهار نظر کنند.این اظهار نظرها در پایان جمع بندی میشود ودر نتیجه امکان تصمیم گیری را در دانش اموزان فراهم میکند.  6:برگزاری هفته معرفی مشاغل:بعضی از فعالیت هایی که در هفته مشاغل ممکن است انجام گیرد عبارتند از :                                                                                                                                  الف:دعوت از صاحبان مشاغل برای سخنرانی نمایش فیلم بحث وگفتگو وترتیب نمایشگاه به منظور معرفی رشته های مختلف تحصیلی وشغلی.                                                                                          ب:دادن اطلاعات لازم درباره سیر رشته های تحصیلی وشغلی در آینده.                                              پ:دادن اطلاعاتی در باره ارتباط بین رشته های تحصیلی وشغلی.                                                     ت:آشنا کردن دانش آموزان با زمینه های اجتماعی رشته های مختلف شغلی وتحصیلی.