برای تشکیل بازارچه سعی کنید از تمام ظرفیت کلاس یا مدرسه استفاده نمایید بی شک در مدارس شما دانش آموزانی هستند که در ساخت وسایل کوشش نمی کنند و به طور خاص علاقه ای به این فعالیت ندارند از دانش آموزان دیگر بخواهید که به آنها پیشنهاد بدهند مثلاً دانش آموزان تولید کننده برای حسابدار یا بازاریاب و یا حتی تزیین کننده غرفه و فروشنده آگهی بزنند دستمزد آن را نیز تعیین کنند شک نداشته باشید که تعداد زیادی از دانش آموزان بر اساس علاقه و استعداد ذاتی خود برای انجام چنین کارهایی پیش قدم خواهند شد.
گاهی در کلاس درس ایده هایی توسط دانش آموزان مطرح می شود که ممکن است ساده، ابتدایی، پیش پا افتاده و تکراری باشد و گاهی ایده هایی داده شود که بسیار پیچیده و غیر ممکن به نظر بیاید هیچ یک از این ایده ها نباید نادیده گرفته شوند چون ایده های تکراری مهندسی معکوس است و سرانجام به دانش و معلومات و فناوری و فن ختم می شود و ایده های پیچیده بی شک وسایلی هستند که در آینده ما از آنها استفاده خواهیم نمود زیرا امکانات امروز ما همان ایده های پیچیده و غیر ممکن دیروز هستند!
برای تدریس این پودمان بهتر است که دانش آموزان چند نوع سازوکار حرکتی را بررسی و در صورت امکان تجزیه نمایند سازوکارهای حرکتی ساده ای که در اطراف ما وجود دارد مانند قفل و کلید و پرگار و ... می توانند ذهن دانش آموزان را فعال کنند و آن ها را به تفکر در مورد چگونگی ساخته شدن سازوکارهای حرکتی ساده وادارد. تفکر در مورد ساخته شدن وسایل مسلما منجر به خلاقیت و ایده دادن در مورد وسایل بیشتر خواهد شد. پس از بررسی سازوکارها از دانش آموزان بخواهید که این سازوکارها را طراحی کنند و در مورد آنها و کارکردشان توضیحاتی بنویسند.
ترم اول نزدیک به پایان است. دبیران محترم کم کم می روند که ارزشیابی پایانی این سه ماه را از دانش اموزان، کتاب و روش تدریس خودشان انجام دهند. اولین سؤالی که ممکن است هر دبیری در این زمان از خود بپرسد این است: ارزشیابی از چه چیزی؟ و چگونه؟ و همین سؤال کافی است که ما را به گذشته های نه چندان دور ببرد به زمانی که محصل بودیم. ما چگونه ارزیابی می شدیم و آیا خودمان از این ارزیابی راضی بودیم؟! خیلی وقتها بود که به خاطر جاانداختن یک یا دو کلمه نمره ی بیست ما تبدیل به 17 می‌شد و چیزی که به مغزمان خطور می‌کرد این بود که من حافظه‌ی چندان قوی ندارم. بله بسیاری از درس‌ها را با حفظ کردن می‌گذراندیم و عملاً چیزی از ان به یاد نداریم. حافظه تنها یک بعد از ابعاد ذهن به شمار می‌رود و شاید بتوان به جرأت گفت بعدی است که تأثیر به سزایی در پیشبرد اهداف بیشمار یک فرد ندارد. به مرور حیطه‌های دیگر یادگیری نیز به آزمایش کشیده شدند ولی باز هم از میان حیطه‌های یادگیری ما تا بیشتر از فهمیدن پیش نرفتیم. و شاید هرگز به کاربرد و آفریدن و تجزیه تحلیل نرسیدیم. اما با برنامه‌ریزی‌های جدید راه برای ارزشیابی چند جانبه از دانش‌آموزان باز شده و هر دبیری می‌تواند از دانش‌آموزش یک ارزیابی کلی به عمل آورد. امّا بهتر آن است که برای بهبود بخشیدن به نتیجه‌ی کارهایشان انها بیاموزند که خود و مهارت‌هایشان را واقع بینانه ارزیابی کنند و با انصاف و عدل با خود رفتار کنند. خطرناک‌ترین دوران برای انسان ابتدای نوجوانی است که عزت نفس در این دوره به طور محسوسی کاهش می‌یابد. وقتی دانش‌آموزی خود را ارزیابی میکند دیرباوری در مورد تحسین و نیش انتقاد رفع می‌شود. تعداد بیشماری از انسانها در مورد خویش قضاوت غلطی دارند. اینجاست که خانواده و مربی به داد فرد می‌رسند با گوشزد کردن معایب به طور صحیح اجازه نمی‌دهند که سیلی سخت روزگار او را متوجه خویش سازد. ماندن از تحصیل، بیکاری، بی‌هنر ماندن منزوی شدن پناه بردن به شادیهای کاذب همه و همه می‌توانند نمونه‌هایی از این سیلی سخت باشند. پس از آماده شدن ذهنمان برای ارزیابی درس کار و فناوری که حتی نامش نیز انسان را به یاد زندگی می‌اندازد بخش‌ها و ابعادی را که باید ارزیابی کنیم مرور می‌نماییم. برای زندگی کردن در جامعه انسانی باید دارای قدرتهای ذهنی بود پس اولین بخشی که مورد توجه قرار می‌گیرد مهارتهای ذهنی است که خود از بخش‌های مختلفی تشکیل شده. بُعد بعدی تواناییهای جسمانی است که نقص در آنها گاهی باعث لنگ ماندن دانش‌آموز می‌شوند و باید ارزیابی شوند. قسمت بعدی اخلاق است که غالبا به نام انضباط ثبت می‌شود. قسمت بسیار زیاد این ارزیابی توسط گروه و خود دانش‌اموز(باید مواظب باشیم که این ارزیابی باعث سوء استفاده و مورد تمسخر قرار گرفتن دانش‌اموزان نشود) ثبت می‌شود و معلم پس از بررسی نظرات و دقیق شدن در مکتوبات دانش‌آموزان و مشاهده عکس العمل‌ها در کلاس نمره‌ای برای او ثبت میکند اما این هم آخر کار نیست معلم لزوماً باید نظر دانش‌آموز را باز هم در نظر بگیرد و به او این حق را بدهد که در مورد نظر ما راجع به خودش ابراز عقیده کند البته باید این اصل را در نظر گرفت که او حق دارد در مورد بیان نظراتش پافشاری کند نه در مورد دیدگاهش قدرت درونی متکی بر شکیبایی و احترام است نه بر سلطه و برتری؛
برای روشن‌تر شدن موضوع: دانش‌اموزان در گروه‌های 4 یا 5 نفره سازماندهی می‌شوند هر گروه از ابتدا پوشه کاری دارد. اعضای گروه ایده‌ها و پیشنهادات و راه حلهای خود را نوشته و به سرگروه ارائه می‌دهند یا در حین بحث گروهی جالبترین ایده نوشته می‌شود. اولین مرحله‌ی ارزیابی از همینجا توسط اعضای گروه آغاز می‌شود و دانش‌اموز میفهمد که تلاش برای نمره گرفتن آغاز شده و باید اطلاعات خود را سازماندهی کند که از سایرین عقب نماند و در حین این رقابت درون گروهی احساس تعلق به همان گروه و تلاش برای موفقیت گروه نیز آغاز می‌شود معلم در حین تدریس میفهمد که کدام دانش‌آموز کم‌کار و کدام یک فعال است کدام ذهن منظم و کدام ذهن آشفته و باری به هر جهت است. اما قضاوت اصلی را به عهده دانش‌آموزان می‌گذارد تا خودآگاهی انها را نیز بسنجد بعد از تحویل پوشه‌کارها که حتما باید فعالیتی که هر دانش‌آموز انجام داده در آن ثبت شده باشد با مدرک و دلیل به قضاوت می‌نشیند و نقطه‌ضعف احتمال هر دانش آموز را به او می گوید و نظرش را جویا می‌شود این تبادل نظرات می‌تواند کتبی باشد که دانش‌اموز به راحتی اظهار نظر کند.
خانمی که به یک مرکز بهداشت مراجعه می کند و کارشناس بهداشت خانواده پس از بررسی وضعیت سلامت کودک کارت واکسن او را به بهیار مرکز سپرده تا او را برای تزریق واکسن های بعدی راهنمایی کرده و به خاطر بیماری جزئی کودک وی را به پزشک عمومی معرفی کند. پزشک عمومی هم نحوه ی مراقبت از کودک بیمار را برای وی شرح می دهد.
تفهیم بعضی از مطالب در دنیای واقعی امکان پذیر نیست. به عنوان مثال خطرات کار با برق را نمی توان به طور مستقیم و واقعی به دانش آموزان یاد داد اما اگر فضایی مجازی شبیه به آنچه در دنیای واقعی وجود دارد برای انها فراهم کنیم ممکن است به کسب بینش پیرامون نحوه ی رخداد این خطرات کمک زیادی کند.
ممکن است برای شما هم پیش امده باشد که دانش آموزانتان حوصله ی کلاس را نداشته باشند. گاهی با یک بازی جذاب و آموزنده می توان آنها را وادار به یادگیری کرد. مثلا در حالی که مشغول نوشتن سوال هستند از آنها بخواهید دست نگه دارند و فقط به سوال گوش فرا دهند پس از خواندن سوال اعلام کنید که هر کدام همین سوال را به شیوه های دیگری بنویسند مثلا نوع سوال شما تشریحی است دانش آموزان می توانند آن را به صورت چند گزینه ای_ صحیح، غلط_ کوتاه پاسخ و ... بنویسند. به مثال زیر توجه کنید:
مراحل فناوری را به ترتیب بنویسید
(صورتهای دیگری از همین سوال)
کدام یک از گزینه های زیر ترتیب درست چند مرحله از فناوری را نشان می دهد
الف: نیاز، دانش و مهارت، ارزشیابی ب: نیاز، طراحی، تولید ج: وسایل و ابزار، فرآیند، تولید
در فناوری بعد از مرحله وسایل و ابزار مرحله ی................... است.
و...
زندگی ، ترجمه روشن خاک است در آیینه عشق
زندگی فهم نفهمیدن هاست
تفکر دارای انواع مختلف بوده و در انسان همیشه به یک صورت انجام نمی پذیرد. بدین سبب شناخت انواع آنها معلم را کمک میکند تا دریابد که در کلاس درس از چه نوع تفکری در پرورش اندیشه ی دانش آموزان استفاده کند. تفکر ممکن است به صورتهای زیر صورت پذیرد:
1. تداعی آزاد: تفکری که فرد هیچگونه کنترلی برآن نداشته و از هر گونه قید خارجی آزاد بوده و تقریبا تحت تاثیر حالات درونی وی قرار دارد. به بیان دیگر، در این نوع تفکر، مفاهیم و معانی، به هر نحو که اراده کنند در ذهن فعال شده و با هم ترکیب گشته و کنترل آنها از دست فرد خارج است.
2. خیالبافی: تفکری است که در آن شخص افکاری را دنبال میکند که با واقعیات زندگی سر و کار نداشته و به عالم خارج هم ارتباطی ندارد. در خیالبافی گر چه ممکن است هدف و جهتی هم وجود داشته باشد، اما چنین اهدافی غالبا غیر قابل دسترسی هستند. از ویژگیهای قابل ذکر خیالبافی، تغییر در توجه می باشد. بدین نحو که توجه فرد به جای آنکه بر روی یک وظیفه فیزیکی یا روانی مشخص تمرکز یابد، بیشتر به افکار و تصوراتی معطوف می گردد که سرچشمه ی آنها حافظه می باشد.
3. تفکر عملی: تفکری است که اغلب در مسائل ساده روزمره مانند تفکر در خصوص اینکه چگونه فعالیتهای یک روز خود را سروسامان داده و یا فعالیت ویژه ای را به طور عادی انجام دهیم، رخ می دهد.
4. تفکر خلاق: تفکری است که در آن فرد به حل مشکلات سخت و به ظاهر حل نشدنی پرداخته و یا اینکه برای مسائل حل نشده گذشته راه حلهای تازه ای می یابد. معمولا این نوع تفکر به ابداع و اختراع منجر گشته و نتیجه آن نوآوریهای علمی، هنری، کشاورزی، صنعتی و همچنین پیدا کردن بینشهای جدید در مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی می باشد.
داشتن تفکر خلاق و گرایش به خلاقیت، از بارزترین تواناییهای شناختی انسان به شمار می روند و ارزشمندترین هدف تربیتی در هر جامعه همان پرورش خلاقیت به حساب می آید. از آنجا که تربیت خلاقیت در هر جامعه ارتباط تگاتنگی با پیشرفتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد، لذا ضروری است که در تدریس به این امر مهم، توجه خاص از طرف معلمین ابراز گردد.
در بررسی و مطالعه ساخت تفکر و فعالیت ذهن، به تحلیل سه جنبه اقدام شده: 1. احساس، 2. حافظه و 3. تخیل. اگر فرآیند تفکر، حول و حوش یادآوری و جمع آوری معلومات گذشته باشد، اندیشه تحت تاثیر عمل حافظه قرار دارد. ار فرد در حال تفکر، حین یادآوری معلومات و مفاهیم گذشته در عالم رویا و خیال نیز سفر کند، فکر او در میان حافظه و تخیل در حرکت خواهد بود.
نکته ای که مربیان و معلمان بایستی در فرآیند پرورش تفکر دانش آموزان، مورد توجه قرار دهند این است که نباید موقعیت یکسانی را برای ایجاد و پرورش تفکر، به همه تحمیل نمایند، بلکه بر عکس باید آنها را آزاد بگذارند تا خود موقعیت کار خویش را شخصا انتخاب کنند، خصوصا آن معلمانی که صمیمانه مایلند که دانش آموزان را به فعالیت های فکری تشویق کنند.
